Биткоин рекорду, ETF’ке макулдук берүү жана жергиликтүү демилгелер: 2024-жыл крипто рынок үчүн кандай болду?

АКШ шайлоолору, ФРС жана SEC: Кандай глобалдык окуялар рыноктун өсүшүнө шарт түздү? 

Сентябрда АКШнын Федералдык резервдик системасы (ФРС) акыркы төрт жылда биринчи жолу өзүнүн негизги ченин 0,5 пайыздык пунктка, 4,75-5% чейин төмөндөттү. Мындай шартта биткоин бир күндө 1500 долларга кымбаттады. Себеби, ченди төмөндөтүү акчаны «жеткиликтүү» кылат, ал эми инвесторлор ар кандай активдерге, анын ичинде криптовалюталарга жигердүү инвестиция сала алышат.

ФРС андан кийин дагы эки эсе чендерди төмөндөттү. Декабрда ал 4,25-4,5%ды түзгөн. Binance эксперттери муну федералдык резервдин пландары менен байланыштырат, аны жөнгө салуучу органдын башчысы Жером Пауэлл чендин төмөндөшү тууралуу кабар менен бир убакта жарыялады. АКШнын Федералдык банкы криптовалютаны улуттук стратегиялык резерв катары колдонуудан баш тартты. 

Криптовалюта рыногуна жөнгө салуучунун мындан аркы ченди төмөндөтүү боюнча эскертүүсү да таасир этиши мүмкүн. ФРСтин 2025-жылы жалпысынан 0,5 пайыздык пунктка эки кыскартуусу болжолдонууда. Мисалы, 2020-жылы 1% ченди кыскартуудан кийин крипто рыноктун жалпы капитализациясы бир жылда 537%га өскөн. 

Анын үстүнө, бул рынокко таасир этүүчү жалгыз фактор эмес. Ошентип, жылдын башында, SEC биткоинге ETF’ти бекитти. Чыгаруу укугун 11 башкаруучу компания, анын ичинде дүйнөдөгү эң ири BlackRock алган. Бул институционалдык инвесторлорду өзүнө тартып, криптовалюталарга кирүү мүмкүнчүлүгүн жеңилдетти: сиз аларга башка активдер сыяктуу эле ETF аркылуу инвестициялай аласыз. 

Ноябрга карата ETF биткоин боюнча 63,3 миллиард доллар чогулткан, бул жалпы Биткоин сунушунун 5%дан ашыгын түзөт. Ал эми алтын ETF биринчи жылындагы 1,5 миллиард долларга салыштырмалуу таза агылып кирүүлөр 18,9 миллиард доллардан ашты.

Ошондой эле, АКШ криптовалюталарды колдогон Дональд Трамптын келишинин фонунда жоболордун жеңилдешин күтүүдө. Ошентип, анын шайлоодогу жеңишинен кийин биткоин 80 миң доллардан ашып, дагы бир рекорд койду. Президент катары Трамп Америка Кошмо Штаттарын крипто мейкиндикте лидер кылып, майнинг үчүн арзан электр энергиясы менен камсыз кылууну жана рынокту мамлекеттик жөнгө салуудан негизинен эркин калтырууну убада кылууда. 

Жаңы Конгрес криптовалюталарды колдоочуларды камтышы күтүлүүдө, ал эми Трамп буга чейин эле крипто рынокту колдоо менен белгилүү болгон Илон Маскка Өкмөттүн натыйжалуулугун жогорулатуу департаментинин директорунун кызматын тапшырган.

2024-жылы крипто рыноктун тенденциялары

Стейблкоиндар жөнгө салуу аркылуу ишенимди калыбына келтирет. Алардын наркы фиат валюталарына байланган, бул өзү башка криптовалюталарга караганда аларды туруктуураак кылат. Бирок, 2022-жылы, үчүнчү ири стейблкоин TerraUSD (UST) рыноктук капиталдаштыруу дээрлик 18,7 миллиард доллардан нөлгө чейин төмөндөдү.

Жаңы Конгресс криптовалюталарды колдоочуларды камтышы күтүлүүдө, ал эми Трамп буга чейин эле крипто рынокту колдоо менен белгилүү болгон Илон Маскка Өкмөттүн натыйжалуулугун жогорулатуу департаментинин директорунун кызматын тапшырган.

Андан кийин ар кайсы өлкөлөрдүн көзөмөл органдары секторго көзөмөлдү күчөтүштү. Ошентип, бул жылы Европа Биримдигинде крипто активдердин кеңири спектрин камтыган жана стейблкоиндерди чыгарууга жана башкарууга так талаптарды койгон MiCA(Markets in Crypto-Assets) мыйзамы күчүнө кирди. Криптовалюта эмитенттери, биржалары жана капчык провайдерлери, эгерде алар ЕБдин кайсы бир өлкөсүндө лицензиясы бар болсо, бүткүл Европа Биримдигинде иштей алышат. 

Улуу Британия этаптуу жөнгө салуу стратегиясын тандап алды. Биринчи этапта кызыкдар тараптардын катышуусуна басым жасоо менен фиат менен камсыздалган стейблкоиндерди талдайт. 

Ошондой эле, Сингапур жана Дубай финансылык системаларындагы стейблкоиндик операциялардын ачык-айкындуулугу жана коопсуздугу үчүн ченемдик укуктук базаны жигердүү түзүп жатышат.

Декабрь айында Binance “Circle” платформасы менен стратегиялык өнөктөштүк жөнүндө жарыялады, бул платформа рыноктук капиталы боюнча экинчи орунда турган стейблкоинди чыгарган USDC. Анын 240 миллион крипто алмашуу колдонуучулары монетага мүмкүнчүлүк алышат. Бул жалпысынан USDC жана стейблкоиндерди кабыл алууну тездетет.

Мындан тышкары, жаш колдонуучулар арасында өзгөчө популярдуу болгон мемкоин сыяктуу монеталарга кызыгуу өсүүдө. Binance Research компаниясынын «Understanding the Rise of Memecoins» изилдөөсү 2022-жылдан бери альткоиндердин рыногунда мемкоиндердин үлүшү 7 пайыздык пунктка өсүп, 11% түзгөнүн көрсөттү. Мындан тышкары, 2023-жылы мемкоиндердин 75%дан ашыгы түзүлгөн.

Мисалы, ноябрда Solana блокчейнинде Peanut the Squirrel (PNUT) мемкоини ишке киргизилген. Анын тумары Нью-Йоркто ээси менен чогуу жашаган Арахис (Peanut) аттуу тыйын чычкан болчу. Бирок бийликтегилер тыйын чычканды кутурма оорусуна шек санап, эвтанизация кылышкан. Бул кабар Илон Маск менен Кенже Дональд Трамптын көңүлүн буруп, анын урматына түзүлгөн мемкоин крипторейтингдин сап башына чыкты.

Ошентип, бул токендер колдонуучуларды инвестиция катары гана эмес, ошондой эле коомчулуктун бир бөлүгүн сезүү мүмкүнчүлүгү катары тартат, анткени алар кандайдыр бир тарых менен байланышкан же коомдук кубулуштарды чагылдырат.

Ошондой эле крипто мейкиндикте DeFi жана NFT чөйрөлөрүндө позициялар күчөп жатат. Ноябрдын аягында DeFi лидерлиги Solana тармагына таандык, ал биринчи жолу 14 күн катары менен Ethereum’дан жогору күнүмдүк комиссиялык төлөмдөрдү алды. Борбордон ажыратылган биржалардагы рекорддук соода көлөмүнөн улам - бир айда 120 миллиард доллар, комиссиялык төлөмдөр 21-ноябрда 14 миллион долларга жетти.

NFT секторундагы сооданын жалпы көлөмү 57,6%га өстү, Ethereum 500 миллион доллар сатуу менен алдыда. CryptoPunks жана Doodles долбоорлору сатуунун 584%га чейин өсүшүн көрсөттү. Биткоин NFT рыногунда негизги оюнчу болуп калды, Ordinals жана BRC-20 үчүн соода көлөмү 220%га көбөйүп, NFT сегменти жаңы блокчейндерге чейин кеңейип жатканын көрсөтүп турат. 

Жергиликтүү рыноктун абалы кандай?

Жакынкы аймактардын биринде, Казакстанда ченемдик-укуктук тактык жогорулап жатат. Күзүндө Binance Kazakhstan “Астана” эл аралык каржы борборунан (МФЦА) толук жөнгө салуу лицензиясын алган. Бул компанияга өлкөдө криптовалюталарды соодалоо, алмаштыруу жана сактоо үчүн аянтчаны иштетүүгө, ошондой эле брокер-дилердин милдетин аткарууга мүмкүндүк берет.

Казакстанда криптовалюта боюнча билим берүү демилгелери да өнүгүп жатат. Бул жылы Binance Academy «Криптомектеп» долбоорун ишке киргизди. Ал криптовалюталар боюнча негизги курстан башталып, аны миңден ашык адам аяктаган. Октябрь айында платформа Кыргызстандын алдыңкы колдонуучулары үчүн тереңдетилген курсту ачкан. 

Билим берүү демилгелери Binance’тын санариптик активдерди кеңири жайылтуу стратегиясынын негизги элементи бойдон калууда. Кыргызстанда криптовалюталардын жогорку деңгээлде кабыл алынышы байкалууда жана компания колдонуучуларга блокчейн технологиясы жана криптовалюталар жөнүндө заманбап жана терең билим берүүнү көздөйт.

Крипто мейкиндиктин айкындуулугунун жогорулашынан улам көбүрөөк адамдар криптовалюталарга кызыгууда. Муну колдонуучулардын биржаларга агылып келиши тастыктайт. Ошентип, ноябрдын башында Binance тиркемесине күнүнө 13 миллион кирүү катталган. Ошол учурда биржадагы жалпы колдонуучу активдери 130 миллиард долларга жеткен. Бүтүндөй 2024-жылы биржага келип түшкөн каражат 21,6 миллиард долларды түздү, анын 5 миллиард доллары ноябрда түшкөн. 

Ошентип, 2024-жыл биткоин жана бүт крипто рынок үчүн эң жакшы жыл болуп калды. Буга АКШдагы шайлоолор жана көптөн күтүлгөн ETF’ке макулдук берүү, ошондой эле крипто рыноктун глобалдык жетилиши сыяктуу конкреттүү окуялар түрткү болду: жакшыртылган жөнгө салуу, криптовалюталар жөнүндө маалымдуулуктун жогорулашы жана жоопкерчиликтүү инвестиция. 

Бул тенденциялардын бардыгы жергиликтүү деңгээлде да көрүнүп турат. Казакстандын жөнгө салуучулары жана негизги оюнчулары, анын ичинде Binance, криптовалютанын коопсуздугун жана колдонууга жарамдуулугун жогорулатууга инвестиция салууда.