Эмнеге акчаны колдон алмаштырбоо керек: 10 орчундуу себеп

Биз көпчүлүк жарандар кабылган, алдоонун кеңири таралган 10 схемасын чогулттук.

1. Жасалма купюра

Эмне үчүн иштейт: көпчүлүк адамдар өзгөчө шашкан учурда жасалма акча менен чыныгы акчанын айырмасын билбей калышат.  

Жыйынтык: сиз акчанын ордуна «кагаз» алып каласыз жана аны кайра кайтаруу мүмкүнчүлүктөрүнөн ажырайсыз. 

2. Пачкага даярдалган 

Эмне үчүн иштейт: бир караганда таңгак толук көрүнөт, айрыкча ал атайын байланып же оролгон болсо.

Натыйжа: акчаны санабай кеткенде, ичинде кагаз же майда купюралар болушу мүмкүн. 

3. Кайра эсептөө учурунда алмаштыруу

Бул эмне үчүн иштейт: акчаны алмаштырган адам кыймыл-аракет менен же, суроо, ишарат менен алаксытат. 

Натыйжа: азыраак же жасалма акча менен кетесиз.

4. Жасалма кассир

Бул эмне үчүн иштейт: схема адамдардын ишениши үчүн иштелип чыккан - ал «алмашуу пунктунун» көрүнүшүн жана чынчыл системаны жаратат.

Натыйжа: сизди  «сценарий боюнча» алдашат - акча менен жок болуп кеткен кассир менен.

5. Чөнтөктөгү банкнот

Эмне үчүн иштейт: күбөлөрдүн жоктугу алдамчыга бир же бир нече купюраларды «чыгарып алууга» мүмкүндүк берет.

Натыйжа: керектүу сумманын чыкпай калышы транзакция аяктагандан кийин гана билинет. 

6. Валютаны алмаштыруу

Эмне үчүн ал иштейт: шашылыш учурда жана жарыгы начар жерлерде валюталарды чаташтыруу оңой (мисалы, рубль жана сомду).

Натыйжа: сиз күткөндөй валютаны албайсыз.

7. Мессенджерлердеги жасалма кепилдик

Ал эмне үчүн иштейт: Telegram тиркемесиндеги жасалма жагымдуу пикирлер ишенимдүүлүктүн элесин жаратат.

Натыйжа: сиз акчаны алдын ала которосуз жана кайра аны таппай каласыз.

8. Келишимден кийин алмаштыруу

Бул эмне үчүн иштейт: ал акча алмашыргандан кийин сизди алдамчылыкка айыптоо жана валютаны кайтарып алуу үчүн атайын «сценка» коёт.

Натыйжа: сиз акчаны да, аброюңузду да жоготосуз, кээде « милицияга берем» деген коркутуулар менен да коштолуусу мүмкүн. 

9. Курс менен алдоо 

Эмне үчүн иштейт: курс алдын ала жарыяланып, бирок акыркы секундда «өзгөрүп» кетет. Кардарлар көбүнчө баш тартуудан уялышат.

Натыйжа: сиз сумманын бир бөлүгүн жоготосуз же жагымсыз келишимге макул болосуз.

10. Милиция менен бирге ак жерден күнөөлө

Бул эмне үчүн иштейт: «атайын операция» менен коркутуу, мыйзамсыз соода кылган деп айыптоо жабырлануучуну нес калат.

Натыйжа: Кысым астында сиз мындай  «көйгөйдөн кутулуу»  үчүн акча бересиз.

Эмне үчүн коркунучтуу:

Бул схемалардын бардыгы үч фактордун айкалышынан улам иштейт: психологиялык басым, юридикалык кепилдиктердин жоктугу жана алдамчынын атайылап шашкандыгы. 

Өзүңдү кантип коргоо керек:

Өтө зарылчылык болбосо, көчөдө акча алмаштырууга макул болбоңуз;

Акчаны биринчи болуп сиз бербеңиз;

Дайыма акчаны жекече эсептеңиз;

Расмий алмашуу бюролорун же банктык кассаларды колдонуңуз;

Унааларда жана чет жакаларда келишим түзүүдө алыс болуңуз.

Эске салсак, КРнын «Укук бузуулар жөнүндө» кодексинин 299-беренесинде банк операцияларын, анын ичинде чет өлкө валютасы менен алмашуу операцияларын лицензиясыз (күбөлүксүз) жүргүзгөндүгү үчүн жоопкерчилик каралган. Бул беренени бузуу төмөнкүдөй өлчөмдөгү айып салууга алып келет:

• Жеке тарап үчүн  - 175 эсбеиндеги көрсөткүч менен (17 500 сом); 
• юридикалык жак үчүн - 550 эсебиндеги көрсөткүч менен (55 000 сом). 

Лицензиясыз ишкердик же банк ишин системалуу түрдө жүзөгө ашырган учурда Улуттук банктын тиешелүү лицензиясы жок накталай чет өлкө валютасын алмаштырган адамдар КРнын Кылмыш-жаза кодексине ылайык, жоопкерчиликке тартылышы мүмкүн.