Жеке ишкерлер салык төлөбөсө эмне болот: МСК түшүндүрөт

Кыргызстандын мамлекеттик салык кызматы Banks.kg редакциясынын суроолоруна жооп берип жатып, салыктарды төлөбөй коюнун кесепеттери, жеңилдетилген мөөнөттөр тууралуу жана карызды кантип башкарууга болорун түшүндүрдү.

- Салыктарды өз убагында төлөбөгөндөр үчүн кандай айыптар жана туумдар колдонулат?

- Айып пул салынбайт. Ал эми туумдар салыктык милдеттенмени аткаруу мөөнөтү өткөн ар бир календардык күн үчүн, Салык кодексинде салык милдеттенмесин аткаруу үчүн белгиленген мөөнөттөн кийинки күндөн тартып төлөнбөгөн салыктын 0,09%ына барабар өлчөмдө эсептелет. Эсептелген туумдардын жалпы суммасы салык төлөөчүнүн төлөнбөгөн салыктарынан 100% ашпоого тийиш.

- Кандай жазалар колдонулат (эсептерди, мүлктү камакка алуу сыяктуу)?

- Салыктык карыздарды өндүрүү боюнча чаралар төмөнкүлөрдү камтыйт:

1. банкка салык төлөө тапшырмасын берүү;
2. Кыргыз Республикасынын аткаруу өндүрүшү жөнүндө мыйзамдарына ылайык, салык төлөөчү тарабынан аткаруу документи деп таанылган салык карызын өндүрүп алуу жөнүндө билдирүүнү тариздөө;
3. салык төлөөчүнүн мүлкүнөн өндүрүп алуу.

- МСК жеке ишкерлерге төлөнбөгөн карызы тууралуу кантип жана кайсы мөөнөттө кабарлайт?

- Салык төлөөчү тарабынан таанылган салыктык карыздар болгон учурда салык төлөөчүгө салыктар, салыктык эмес кирешелер жана камсыздандыруу төгүмдөрү боюнча карыздарды өндүрүп алуу жөнүндө билдирүү жөнөтүү жолу менен берилет. Кабарлоо салыктык карызы бар салык төлөөчүгө төмөндөгү мөөнөттө тапшырылат:

1. салыктык текшерүүнүн натыйжалары боюнча чечимди алган күндөн тартып 30 календардык күндөн кийин, эгерде салык төлөөчү салык органынын чечимине ыйгарым укуктуу салык органына даттанбаса;
2. салык төлөөчүнүн даттануусу боюнча чечим кабыл алынган күндөн тартып 90 календардык күн өткөндөн кийин, эгерде салык төлөөчү сотко администрациялык доо менен кайрылбаса;
3. эгерде салык төлөөчү апелляциялык инстанцияга даттанбаса, биринчи инстанциядагы соттун салык төлөөчүнүн талабын канааттандыруудан баш тартуу жөнүндө чечими кабыл алынган күндөн тартып 30 календардык күн өткөндөн кийин;
4. салык төлөөчүнүн талабын канааттандыруудан баш тартуу жөнүндө экинчи инстанциядагы соттун чечими чыккан күндөн тартып;
5. салык төлөөчүнүн тапшырган салыктык отчетунун негизинде түзүлүүчү Салык кодексинде белгиленген салыкты төлөө мөөнөттөрү аяктаган күндөн кийинки күндөн тартып (2022-жылдын 22-мартындагы № 150 Салыктык карызды өндүрүүнүн тартиби).

- Карызды ыктыярдуу төлөп берүү үчүн туумсуз (жеңилдетилген) мөөнөт барбы?

- Салыктык милдеттенмени аткаруунун жеңилдетилген тартиби төмөнкү учурларда колдонулат, эгерде салык төлөөчү:

1. салыктык текшерүүнүн жыйынтыгы боюнча чечим тапшырылган күндөн тартып 30 календардык күндөн кеч эмес мөөнөттө жетпеген салык суммасын жана ошол текшерүүнүн жыйынтыгы боюнча эсептелген салыктык санкциянын 50%ын, төлөө күнү эсептелген, ошондой эле ошол күнгө эсептелген туумдун 50%ын толук төлөсө;
2. такталган салыктык отчеттуулукту тапшырган күндөн тартып 30 календардык күндөн кеч эмес мөөнөттө ошол отчеттуулукка ылайык төлөнүүгө тийиш болгон жетпеген салык суммасын, ошондой эле төлөө күнү эсептелген туумдун 30%ын төлөсө;
3. салыктык текшерүүнүн жыйынтыгы боюнча чечимге даттануу боюнча ыйгарым укуктуу салык органынын чечими тапшырылган күндөн тартып 15 календардык күндөн кеч эмес мөөнөттө жетпеген салык суммасын жана ошол текшерүүнүн жыйынтыгы боюнча эсептелген салыктык санкциянын 70%ын, төлөө күнү эсептелген, ошондой эле ошол күнгө эсептелген туумдун 70%ын төлөсө.

Жеңилдетилген тартип менен салыктык милдеттенмени аткаруу салык төлөөчүнү төмөнкүлөрдөн бошотот:

1. 1-3-пункттарда көрсөтүлгөн учурларда калган туум жана салыктык санкциянын бөлүгүнөн;
2. 2-пунктта көрсөтүлгөн учурда калган туумдун бөлүгүнөн жана салыктык санкциянын 100%ынан.

Эгер салык төлөөчү өз ыктыяры менен салыктык карызын тааныса, анда ага салыктык, салыктык эмес кирешелер жана камсыздандыруу төгүмдөрү боюнча таанылган карызды аткаруу үчүн 30 календардык күндүн ичинде ыктыярдуу түрдө төлөө сунушу камтылган билдирүү жөнөтүлөт.

- Салык карызын бөлүп төлөө же кийинкиге калтыруу боюнча келишим түзсө болобу?

- Салыктык карыздын суммасын төлөө боюнча кийинкиге жылдыруу же бөлүп төлөө пландары салык төлөөчү тарабынан салыктык карыздын суммасын бир жолку төлөө (мындан ары - кийинкиге жылдыруу) жана/же салык төлөөчү тарабынан салыктык карыздын суммасын этап-этабы менен төлөө (мындан ары - бөлүп төлөө планы) менен бир айдан 3 жылга чейин берилет.

- Бөлүп төлөө аркылуу төлөө үчүн кандай документтер керек?

- Негиздерин көрсөтүү менен кийинкиге жылдыруу же бөлүп төлөө планына арыз салык төлөөчүнүн учурдагы салыктык каттоосу боюнча салык органына берилет. Салыктын төлөнбөгөн суммасын төлөөнү кийинкиге жылдыруу жана/же бөлүп төлөө боюнча арызга төмөнкү документтер тиркелет:

1. банктык кепилдик;
2. салык төлөөчүгө ар кандай жагдайлардын натыйжасында зыян келтирилгенин ырастоочу документ;
3. салык төлөөчү тарабынан берилген товарлар, аткарылган иштер жана көрсөтүлгөн кызматтар үчүн салык төлөөчүгө каржылоонун же бюджеттен төлөөнүн кечиктирилгендигин ырастоочу документ;
4. ыйгарым укуктуу салык органы тарабынан бекитилген форма боюнча кийинкиге жылдыруу жана/же бөлүп төлөө келишими боюнча салык карызын төлөөнүн графигинин долбоору эки нускада (2022-жылдын 22-мартындагы № 150 Салыктык карызды өндүрүүнүн тартиби).

- МСК жеке ишкерлердин учурдагы эсептери боюнча операцияларды чектей алабы?

- Салык төлөөчү - уюм же жеке ишкер салык төлөөчү тааныган салык карызын төлөбөй койгон учурда, салык органы банктарга салыктык төлөм тапшырмасын берүү жолу менен ыктыярдуу түрдө мындай карыздын суммасын өндүрүп алууга укуктуу (КРнын Салык кодексинин 81-беренеси).