Жогорку Кеңештин депутаты Данияр Төлөнов демилгелеген «Керектөө насыясы жөнүндө» мыйзам долбоору коомдук талкууга коюлду.
Документ керектөө насыясы чөйрөсүндө бирдиктүү эрежелерди түзүүгө жана карыз алуучулардын укуктарын коргоону күчөтүүгө багытталган.
Максат жана негизги тапшырмалар
Документте берилген маалыматтарга ылайык, мыйзам долбоорунун негизги максаты - насыялоо шарттарынын ачыктыгын камсыз кылуу жана жеке жактардын кызыкчылыктарын коргоо. Ашыкча карыз жүктөмүн болтурбоо, жашыруун комиссиялар жана таңууланган кызматтар сыяктуу адилетсиз практикаларды токтотуу боюнча чаралар каралган.
Негизги жоболор
Бирдиктүү терминология. "Керектөө насыясы", "насыянын толук наркы", "карыз алуучунун карыз жүгүнүн көрсөткүчү" түшүнүктөрүнүн так аныктамалары киргизилүүдө.
Коюмдарды чектөө. Чектүү номиналдык пайыздык чен күнүнө 0,08 пайыз деңгээлинде белгиленет, ал эми чегерүүлөрдүн жалпы суммасы (пайыздар, айыптык төлөмдөр, комиссиялар) насыянын суммасынын 60 пайызынан ашпоого тийиш.
Кайра каржылоо. Бир насыя алуучунун бир насыяны кайра каржылоосу экинчи менен чектелет.
Шарттардын ачыктыгы. Банктар жана микрофинансылык уюмдар келишимге кол коюлганга чейин карыз алуучуга насыянын наркын толук эсептөө менен стандартташтырылган маалымат баракчасын берүүгө милдеттүү.
Карыздын жүгүн көзөмөлдөө. Карыз жүктөмүнүн босогосу 60 пайыздан ашкан учурда насыя берүүчү жогорулатылган тобокелдиктер жөнүндө карыз алуучуга жазуу жүзүндө билдирүүгө милдеттүү.
Демилгенин актуалдуулугу
Учурда керектөө насыялары банктардын насыя капчыгынын 34 пайызын, ал эми микрофинансылык уюмдардын 44 пайызын түзөөрү белгиленет. Орточо эсеп менен алынган чендер банктарда 21,4 пайызга жана Микрофинансылык уюмдарда 32,7 пайызга жетип, бул калк арасында насыялык карыздардын көбөйүү тобокелдигин жогорулатат.
Эл аралык тажрыйба
Ушундай эле ченемдер Россияда, Казакстанда жана Өзбекстанда колдонулат, мында керектөө насыясы жөнүндө айрым мыйзамдар сүткорлук тажрыйбаны төмөндөтүүгө, каржы системасына ишенимди бекемдөөгө жана карыз алуучулардын укуктарын коргоого жардам берет.